Việt Nam vẫn là mảnh đất “màu mỡ” “hút” ODA Nhật Bản

Trong cuộc hội kiến với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị Nhật Bản tiếp tục ưu tiên dành ODA, mở rộng đầu tư, thúc đẩy thương mại với Việt Nam.

Bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN 28-29 và các hội nghị Cấp cao liên quan tại thủ đô Vientiane (Lào), chiều 7/9, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có cuộc hội kiến với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.

Tại cuộc hội kiến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bày tỏ hài lòng trước những bước phát triển toàn diện của quan hệ Đối tác Chiến lược sâu rộng giữa Việt Nam và Nhật Bản. Hai nhà lãnh đạo nhất trí tiếp tục triển khai các biện pháp nhằm đưa quan hệ hợp tác phát triển sâu sắc và thực chất hơn nữa trong thời gian tới.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao sự ủng hộ tích cực và hiệu quả của Nhật Bản dành cho Việt Nam trong công cuộc phát triển kinh tế-xã hội, nhất là trong việc hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh, cải thiện môi trường đầu tư, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Điều đáng nói trong cuộc hội kiến, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị Nhật Bản tiếp tục ưu tiên dành ODA, mở rộng đầu tư, thúc đẩy thương mại với Việt Nam, tiếp tục ủng hộ Việt Nam tiếp cận nguồn vốn ưu đãi IDA của Ngân hàng Thế giới sau năm 2017.

Về phía Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe khẳng định trong thời gian tới, Nhật Bản sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam phát triển bền vững; sẽ tiếp tục ưu tiên dành nguồn ODA cho Việt Nam, trong đó sẽ cung cấp ODA cho 2 dự án ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển cơ sở hạ tầng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc; khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Nhật Bản, nhất là các doanh nghiệp áp dụng công nghệ cao, đầu tư tại Việt Nam.

Được biết, Nhật Bản bắt đầu hỗ trợ ODA dành cho Việt Nam từ cuối năm 1992. Và trong hơn 20 năm qua, Nhật Bản luôn là nước viện trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam.

Hiện tại, các dự án được vay vốn ưu đãi của Nhật Bản trải dài trên toàn quốc. Tại Hà Nội có các dự án như cầu Thanh Trì, đường vành đai 3, Nhà ga T2 Sân bay Quốc tế Nội Bài, cầu Nhật Tân… và mạng lưới quốc lộ nối các thành phố chính ở khu vực miền Bắc như Hà Nội và Hải Phòng đã được hoàn thiện, góp phần cải thiện môi trường đầu tư ở Hà Nội và khu vực phía Bắc.

Nhiều cây cầu trên QL1 và tuyến đường sắt thống nhất Bắc – Nam được xây dựng và nâng cấp cùng với hầm đường bộ Hải Vân ở miền Trung, cầu Cần Thơ ở khu vực sông Mekong, giao thông nối hai miền Nam Bắc của Việt Nam được đầu tư bằng vốn vay ODA Nhật Bản đã được cải thiện một cách đáng kể, góp phần phát triển kinh tế xã hội của từng khu vực.

Đặc biệt, Cảng quốc tế Cái Mép-Thị Vải khởi công vào cuối năm 2008 và khánh thành đầu năm 2013 với tổng mức đầu tư 12.891 tỷ đồng, trong đó có một phần rất lớn là vốn ODA từ Nhật Bản, đây là một trong những dự án phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng nhất của cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tại JICA đã hỗ trợ dự án ngay từ khi xây dựng kế hoạch đến thiết kế và thi công.

Cảng mới này được kỳ vọng sẽ đóng vai trò là cửa ngõ quốc tế của khu vực sông Mekong bao gồm cả Campuchia và Thái Lan, thông qua hành lang kinh tế phía Nam.

Mới đây, hai công trình trọng điểm được xây dựng bằng nguồn vốn ODA của Nhật Bản, đó là cầu Nhật Tân và Nhà ga hành khách T2 của Cảng Hàng không Quốc tế Nội Bài, được Chính phủ Việt Nam xác định là công trình trọng điểm quốc gia, đã được hoàn thành đưa vào sử dụng.

Cầu Nhật Tân kết nối trung tâm Thủ đô Hà Nội với các tỉnh phía Bắc, là đồng thời rút ngắn tuyến đường từ trung tâm Thủ đô đến sân bay Nội Bài. Dự án công trình xây dựng Nhà ga hành khách T2 của Cảng Hàng không Quốc tế Nội Bài có tổng đầu tư gần 900 triệu USD, trong đó có gần 700 triệu USD là từ nguồn vốn ODA của Nhật Bản, sau khi hoàn thành đáp ứng 10 triệu hành khách/năm.

Ngoài ra, có thể kể đến những công trình giao thông quan trọng khác như cảng quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng), cảng Đà Nẵng ở miền Trung và nhà ga Sân bay Tân Sơn Nhất… những cửa ngõ hàng không và cảng biển của Việt Nam cũng được khởi công bằng nguồn vốn này.

Các khoản vay ODA luôn là nguồn lực lớn hỗ trợ Việt Nam xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế thiết yếu, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trong quá trình triển khai vốn ODA của Nhật Bản ở Việt Nam không phải lúc nào cũng “thuận buồm xuôi gió”.

Tháng 12/2008 Nhật Bản tuyên bố tạm dừng viện trợ ODA cho Việt Nam sau vụ bê bối tham nhũng ở Công ty Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI) liên quan đến việc sử dụng nguồn vốn ODA, Nhật Bản đã từng đình chỉ các khoản vay ODA đối với Việt Nam. Đến tháng 3/2009, phía Nhật tuyên bố nối lại ODA cho Việt Nam, do thấy quyết tâm của phía Việt Nam trong việc phòng chống tham nhũng. Gói thầu sử dụng nguồn vốn ODA Nhật được ký kết vài ngày sau đó.

Tới năm 2014, Tổng công ty Tư vấn Giao thông Nhật Bản (JTC) vướng “lùm xùm” đưa hối lộ tại dự án đường sắt đô thị Hà Nội khiến dư luận “rộ” tin đồn Nhật Bản dừng cấp ODA cho Việt Nam. Tuy nhiên, phía Nhật khẳng định chỉ tạm ngừng cấp cho dự án liên quan trực tiếp tới vụ việc tiêu cực JTC còn lại vẫn duy trì bình thường phần viện trợ không hoàn lại cũng như các hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam.

Rõ ràng, Việt Nam vẫn là mảnh đất màu mỡ đối với nhiều công ty đa quốc gia lớn trên thế giới nói chung và Nhật Bản nói riêng. Cho đến nay, Nhật Bản vẫn không ngừng đầu tư cho Việt Nam và đến nay luôn là quốc gia cung cấp viện trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam với tổng nguồn vốn lên tới 1,8 tỷ USD năm 2014. Đa số nguồn viện trợ này đều tập trung vào các dự án hạ tầng như xây dựng và nâng cấp cảng hàng không, làm đường cao tốc, xây dựng hệ thống tàu điện ngầm…

Ông Phạm Lưu Hùng, Giám đốc khu vực của SSI Securities Service tại Hà Nội cho hay, các nhà đầu tư Nhật được hưởng lợi khi họ được chọn tham gia vào các dự án hạ tầng mà chính phủ Nhật Bản cấp vốn ODA cho Việt Nam.

Theo kết quả của 1 cuộc khảo sát mới đây, khoảng 70% trong số 435 doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam được hỏi tiết lộ rằng họ sẽ mở rộng kinh doanh tại Việt Nam và coi đây là thị trường chiến lược. Trong hơn 1 thập kỷ qua, Nhật Bản luôn nằm trong top 5 quốc gia đầu tư lớn nhất vào Việt Nam, bên cạnh Singapore, Hàn Quốc và Đài Loan.

Giai đoạn 2012-2013, đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam đạt 5,87 tỷ USD; sau đó giảm mạnh vào năm 2014 do khủng hoảng kinh tế Nhật Bản, bao gồm cả việc đồng yên mất giá.

Thêm vào đó, việc Việt Nam và Nhật Bản ký thỏa thuận phát triển quan hệ đối tác kinh tế từ năm 2008, và hiện đang hoàn tất đàm phán để ký Hiệp định Đối tác Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ giúp 2 nước hướng tới tự do hóa thị trường và tháo dỡ hàng rào thuế quan giữa hai nước.

Theo DĐDN