Thu thuế cá nhân người tham gia mạng lưới Uber, liệu có khả thi?

Tổng cục Thuế vừa giao cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ vận tải là đối tác của Uber Hà Lan có trách nhiệm khấu trừ và nộp thay thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng cho nhà thầu Uber, điều này liệu có khả thi?

Như báo Diễn đàn Doanh nghiệp đã đưa tin, sau khi cơ quan thuế nhiều lần gửi yêu cầu làm việc, Uber đã có sự “né tránh” gặp gỡ thậm chí có động thái theo kiểu “đối phó” như đẩy trách nhiệm đóng thuế cho các đối tác ở Việt Nam.

Trong khi đó, lợi nhuận vẫn được chuyển về nước cho Uber Hà Lan mỗi ngày lên đến hàng tỷ đồng nhưng đến nay cơ quan thuế Việt Nam vẫn chưa nhận tiền thuế từ Uber Hà Lan.

Để giải quyết thực trạng trên, nhiều ý kiến đã được đưa ra để chấm dứt tình trạng “tránh thuế” của Uber cũng như trả lại môi trường kinh doanh vận tải cạnh tranh lành mạnh.

Có thể thu thuế cá nhân người tham gia mạng lưới Uber?

Trước đây, theo hướng dẫn của Tổng cục Thuế, ngành nghề kinh doanh của Uber được xác định là sử dụng giải pháp công nghệ để kết nối vận tải (chỉ phải kê khai nộp thuế trên 20% doanh thu), chứ không phải hoạt động vận tải (phải kê khai nộp thuế cho toàn bộ doanh thu).

Ngoài ra, Tổng cục Thuế giao cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ vận tải là đối tác của Uber Hà Lan có trách nhiệm khấu trừ và nộp thay thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng cho nhà thầu Uber theo tỉ lệ thỏa thuận chia sẻ doanh thu với nhà thầu.

Cụ thể, đối tác Việt Nam của Uber trực tiếp thu tiền mặt của khách hàng thì ngoài việc kê khai và nộp thuế cho phần 80% của họ, họ cũng sẽ phải khấu trừ thuế GTGT nhà thầu nước ngoài, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với nhà thầu nước ngoài cho phần 20% lợi nhuận của Uber trước khi chuyển trả lại cho Uber.

Cũng theo cơ quan thuế hiện tại do các cá nhân tham gia mạng lưới chưa có tính tự giác do vậy họ chưa thực hiện nghĩa vụ thuế. Với tổ chức thì có một số tổ chức cơ quan thuế nắm được, một số không. Do vậy hiện cơ quan thuế đang rà soát theo danh sách mà Sở GTVT TP chuyển qua. Nếu doanh nghiệp chưa nộp đủ thuế thì cơ quan thuế sẽ truy thu và bắt buộc họ phải đòi lại đối tác là Uber Hà Lan.

Trả lời trước báo chí, ông Nguyễn Quang Tiến, Vụ trưởng, Phó trưởng ban thường trực Ban cải cách (Tổng Cục thuế) cho biết, ngành Thuế sẽ rà soát và kiểm tra lại về nghĩa vụ nộp thuế những cá nhân đối tác của Uber.

Theo ông Tiến, nếu tiến hành thu thuế cá nhân với người tham gia mạng lưới Uber có thể dựa vào một số căn cứ sau: Trước hết, theo điều tra thì Uber có hợp đồng chung trên mạng, ký kết với những đơn vị, cá nhân đủ điều kiện kinh doanh. Các các cá nhân phải nằm trong hợp tác xã hoặc doanh nghiệp đã đăng ký, nêu rõ doanh nghiệp có bao nhiêu lái xe. Hàng tháng, hàng quý, Uber Hà Lan sẽ xuất bảng thông báo rõ từng lái xe đi bao nhiêu giờ, thu nhập bao nhiêu, sau đó thông báo cho doanh nghiệp và hợp tác xã vận tải, từ đó cơ quan thuế có thể tính thuế cá nhân.

“Nếu như cá nhân có xe và đưa vào sử dụng loại hình vận tải này, mà không đăng ký kinh doanh, tức là kinh doanh vận tải trái phép, đồng nghĩa là làm trái theo quy định về ngành nghề kinh doanh vận tải sẽ bị xử lý vi phạm” ông Tiến nhấn mạnh.

Nhưng theo quan điểm của nhiều chuyên gia kinh tế, thì việc truy thu thuế cá nhân với người tham gia Uber là “không tưởng”.

Vì thực tế lợi nhuận từ hoạt động của Uber lại được chuyển 100% về Uber Hà Lan, sau đó mới trích trả lại cho cá nhân tại Việt Nam. chứ không phải như ký kết trong hợp đồng là phía đối tác Việt Nam giữ 80% và gửi 20% về phía Hà Lan.

Theo nhận định của ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên Trưởng phòng thuế thu nhập cá nhân Cục Thuế TP.HCM, cho rằng việc giao cho các đối tác của Uber B.V có trách nhiệm khấu trừ và nộp thay thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng cho nhà thầu Uber theo tỉ lệ thỏa thuận chia sẻ doanh thu với nhà thầu là không thể tiến hành.

Ông Sơn lý giải, nguyên tắc của thuế là khấu trừ tại nguồn, đơn vị nào chi trả thu nhập phải có trách nhiệm thu hộ cho cơ quan thuế. Trường hợp của Uber, toàn bộ doanh thu của dịch vụ vận tải đều được chuyển về Uber Hà Lan, do đó Uber Hà Lan là đơn vị thu tiền, ngoài việc phải kê khai nộp thuế, nhà thầu này còn có trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân của tài xế trước khi chi trả thu nhập cho họ, chứ không phải thu từ cá nhân đó.

“Nếu cứ thu thuế cá nhân theo hướng dẫn của Tổng cục thuế, người nộp thuế sẽ đặt câu hỏi vì sao người lao động thì bị thu từng đồng còn Uber Hà Lan hoạt động mấy năm trời không thu được đồng thuế nào?” ông Sơn nhấn mạnh.

Xét theo như hướng dẫn của công văn 2529 của Tổng cục Thuế, khả năng bị thất thu thuế rất lớn vì hầu hết xe tham gia vào mạng lưới Uber là xe của cá nhân nhàn rỗi đưa vào kinh doanh. Nghĩa vụ thuế của họ còn chưa hoàn thành thì việc yêu cầu họ khấu trừ thuế nhà thầu cho Uber sẽ là không thể.

Có cùng quan điểm như trên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho rằng, không thể mập mờ trong việc xác định ngành nghề kinh doanh của Uber nữa, Uber là vận tải bởi thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh vận tải, việc áp dụng công nghệ chỉ là phương thức hoạt động thôi.

Đặc biệt, theo ông Tuấn, cơ quan thuế không thể đi tìm từng tài xế Uber để thu thuế bởi có hàng nghìn người ở khắp đất nước, là người làm công nhật, có hợp đồng không thời hạn với Uber.

Nguyên tắc về quản lý thuế là phải “túm” được “những người có tóc”, do đó Uber phải là người kê khai và nộp thuế chứ không thể là tài xế Uber và khi có phát sinh thu nhập ở Việt Nam thì phải có nghĩa vụ nộp thuế cho Việt Nam.

“Xiết” bằng cách nào?

Về phía Tổng cục Thuế, để quản lý thuế đối với Uber trong thời gian tới, đơn vị đã ban hành công văn, hướng dẫn chi tiết việc xác định nghĩa vụ kê khai và nộp thuế. Đồng thời, để kiểm tra, kiểm soát thu nhập của Uber qua ngân hàng, cơ quan Thuế đang kiến nghị, song phải trông chờ vào chính sách sắp tới.

Cũng theo đại diện Tổng cục Thuế, nếu Uber không nộp thuế, tới đây đơn vị sẽ xử lý nghiêm. Uber còn sử dụng thẻ tín dụng, thông qua các ngân hàng thương mại và ngân hàng Nhà nước. Qua đó, ngành Thuế sẽ xem xét điều chỉnh lại khái niệm về cơ sở thường trú đối với trường hợp sử dụng công nghệ máy chủ ở nước ngoài, không hiện diện ở Việt Nam. Nếu Uber vẫn có tình trạng trốn thuế, đơn vị này sẽ ngăn chặn bằng việc sử dụng công nghệ phá sóng để kiểm soát không cho công nghệ đó vào Việt Nam.

Trong khi vẫn còn nhiều tranh luận xung quanh việc thu thuế cá nhân của những người tham gia mạng lưới Uber, thì chuyên gia kinh tế Huỳnh Trung Minh cũng “hiến kế” cho ngành thuế.

Theo ông Minh, nếu muốn thu thuế được của Uber cần kết hợp nhiều biện pháp bao gồm cả phần gốc và phần ngọn.

Phần ngọn là cơ quan thuế có thể gửi văn bản đề nghị phối hợp với Ngân hàng Nhà nước để Ngân hàng Nhà nước có chỉ đạo các ngân hàng tra soát tất cả các thanh toán thẻ cho Uber bởi có rất nhiều khách hàng Uber thanh toán qua thẻ. Điều này hoàn toàn có thể có công cụ để làm được. Bên cạnh đó, việc chuyển lợi nhuận ra nước ngoài cơ quan quản lý cũng có thể kiểm tra, kiểm soát được.

Tuy nhiên giải pháp căn cơ hơn là vận động, tuyên truyền và cho lái xe khai báo ban đầu. Với những xe đã khai báo cơ quan quản lý sẽ cài đặt phần mềm theo dõi doanh thu của xe đó. Những xe đã khai báo sẽ có nhận diện để nhà nước kiểm soát. Dựa trên tổng doanh thu cơ quan thuế sẽ tính thuế với Uber.

Trường hợp đã cho đăng ký nhưng chủ xe cố tình không đăng ký thì sẽ phạt thật nặng, không để tình trạng khi cơ quan chức năng đi kiểm tra phát hiện sai phạm, phạt xong rồi đâu lại vào đấy, chưa kể Uber cũng “lách” bằng nhiều cách.

Trong khi đó, dư luận vẫn đang còn nhiều thắc mắc làm thế nào để xác định rõ Uber là loại hình vận tải hành khách xe hợp đồng hay taxi hay chỉ là một đơn vị quản lý kinh doanh về công nghệ thông tin. Nếu không làm rõ được vấn đề này, các quy định vẫn “mập mờ” sẽ tạo ra kẽ hở cho những loại hình kinh doanh mới tìm cách “lách luật” khi xuất hiện và phát triển ở Việt Nam.

Theo Enternews