Dư địa lớn của thị trường chứng khoán trong huy động vốn cho khu vực tư nhân

Toàn cảnh phiên chuyên đề tài chính – ngân hàng tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, trong đó có đề cập đến thị trường chứng khoán. Ảnh: Ban Tổ chức

Vai trò của thị trường chứng khoán trong phát triển khu vực tư nhân

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, Triển vọng 2026 tổ chức ngày 16.12, các ý kiến thảo luận tập trung làm rõ vai trò của thị trường vốn trong huy động nguồn lực cho khu vực tư nhân, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao giai đoạn tới.

Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Hoài Thu – Tổng Giám đốc Khối Đầu tư chứng khoán, VinaCapital - cho rằng thị trường chứng khoán có vai trò rất quan trọng trong việc huy động nguồn lực cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nếu nhìn vào thực tế hiện nay, tỉ lệ người dân Việt Nam tham gia thị trường chứng khoán vẫn còn thấp so với tiềm năng, mới chỉ ở mức vài phần trăm dân số, cho thấy dư địa phát triển của thị trường còn rất lớn.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, so với mức thu nhập bình quân và tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, quy mô thị trường chứng khoán cũng như mức độ tham gia của nhà đầu tư cá nhân hiện nay vẫn chưa tương xứng. Các sản phẩm tài chính trên thị trường còn thiếu và chưa thực sự đa dạng, chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư của nhiều nhóm nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư dài hạn.

Trong khi đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực mới và các ngành có tốc độ tăng trưởng cao, đang có nhu cầu vốn rất lớn cho mở rộng sản xuất, kinh doanh và đổi mới sáng tạo. Nếu thị trường chứng khoán được phát triển đầy đủ, minh bạch và chuyên nghiệp hơn, đây sẽ là kênh huy động vốn hiệu quả và bền vững cho khu vực tư nhân, qua đó giảm sự phụ thuộc quá mức vào tín dụng ngân hàng.

Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn để tăng sức hấp dẫn của thị trường

Từ góc nhìn của tổ chức tài chính quốc tế, TS. Nguyễn Bá Hùng – Kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho rằng để thị trường vốn thực sự phát huy vai trò hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, cần nhìn nhận rõ ba vấn đề cốt lõi, trong đó yếu tố quan trọng nhất là hiệu quả sử dụng vốn.

Theo TS Nguyễn Bá Hùng, doanh nghiệp chỉ có thể thu hút và sử dụng vốn hiệu quả khi hoạt động sản xuất, kinh doanh tạo ra lợi nhuận đủ để bù đắp chi phí vốn và tạo ra giá trị gia tăng. Nếu hiệu quả sản xuất – kinh doanh thấp, việc huy động thêm vốn cũng khó mang lại tăng trưởng bền vững. Bên cạnh nguồn lực trong nước, việc thu hút vốn quốc tế có ý nghĩa quan trọng, song để dòng vốn quốc tế vào mạnh mẽ, thị trường vốn và nền kinh tế phải đủ hấp dẫn về hiệu quả và mức sinh lời.

Một vấn đề khác được TS. Nguyễn Bá Hùng đề cập là hiệu quả vận hành của thị trường vốn, đặc biệt là khả năng giảm chi phí kết nối giữa người có vốn và người sử dụng vốn. Thị trường càng vận hành hiệu quả, chi phí càng thấp thì nguồn vốn càng được phân bổ hợp lý, từ đó nâng cao hiệu quả chung của nền kinh tế.

Dẫn chứng cụ thể, TS. Nguyễn Bá Hùng cho biết chỉ số ICOR của Việt Nam hiện ở mức khoảng 6, tức là để tạo ra 1 đồng tăng trưởng cần tới khoảng 6 đồng vốn đầu tư. Trong khi đó, tại một số nền kinh tế như Hàn Quốc hay Trung Quốc, chỉ số này chỉ khoảng 3. Điều này cho thấy nếu nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt mức tăng trưởng cao hơn mà không cần huy động thêm quá nhiều vốn mới.

Ở góc độ thị trường chứng khoán, TS. Nguyễn Bá Hùng cho rằng mức định giá hiện nay cũng phản ánh phần nào sức hấp dẫn của thị trường. Hệ số P/E của thị trường chứng khoán Việt Nam hiện vào khoảng 18 lần, cao hơn so với Malaysia, Indonesia hay Trung Quốc. Để nâng cao khả năng thu hút dòng vốn, yếu tố then chốt vẫn là cải thiện hiệu quả sử dụng vốn trong toàn bộ nền kinh tế.

Theo chuyên gia ADB, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cần bắt đầu từ khu vực công. Đối với đầu tư công, cần chuẩn bị dự án tốt hơn, rút ngắn thời gian từ phê duyệt đến triển khai và sớm đưa dự án vào vận hành để đóng góp cho tăng trưởng kinh tế – xã hội. Việc chậm trễ không chỉ làm giảm hiệu quả mà còn làm gia tăng chi phí do trượt giá.